ELEKTRİK DİREKLERİ

BORU VE BUATLAR

BORU VE BUATLAR 1.1. Tesisat Boruları Elektrik enerjisi alıcılara veya kumanda elemanlarına iletkenler aracılığı ile ulaşmaktadır. Üzerinden akım geçen iletken kabloların çevreye zarar vermemesi ve iletkenlerin dış darbelerden korunması için yalıtkan bir gereç olan boru içerisinden çekilir. 1.1.1. Çeşitleri ve Çapları Bergman boru, peşel boru, PVC boru, spiral (bükülgen) boru, çelik (stalpanzer) boru olmak üzere çeşitli borular vardır.Bergman Boru: İç kısmı vernikli kartonla kaplı alüminyum veya yumuşak çelik sactan yapılmış sıva üstü tesisatta kullanılan boru çeşididir. Günümüzde kullanılmayıp, eski ev tesisatlarında görülmektedir. Bergman borunun boyu 3 metre olup, boru çapı 9–11–13,5–16–23–29–36–48 mm dir.Peşel Boru: İnce çelik sactan yapılmış, paslanmaya karşı özel bir madde ile kaplanmış ve iç kısmı yalıtımsız boru çeşididir. Günümüzde kullanılmayıp, eski evlerde sıva altı tesisatlarında görülmektedir. Peşel boru çapları TS–7’ ye göre 8–14–18–26–37 mm’dir.PVC Boru: PVC (polivinil clorür) maddesinden yapılır. PVC (plastik) borular nemden etkilenmez, kolay işlenebilir, dayanıklı, hafif, boya ve özel bakım istemez ve aynı zamanda iyi bir yalıtkandır. Plastik borular, beton borusu ve duvar borusu olmak üzere iki çeşittir. Beton borusu sert plastikten yapılır. Demir ve harçların baskısı karşısında zarar görmemesi amacı ile sert olarak yapılır. Duvar borusu ise daha işlenebilir olması açısından yumuşak plastikten yapılmıştır. PVC boru, sıva altı tesisatta kullanılabilir. PVC (plastik) borular 3’er metre boyunda çubuk ve 50-100’er metre boyunda kangallar hâlinde satılır. Plastik boru çapları ise 14-18-26-32-40-50-63 mm’dir.Spiral (Bükülgen) Boru: Spiral borular, istenilen açıda bükülebilen borulardır. Elektrik tesisatında kolon hatlarında, kiriş dönüşlerinde ve dönüşlerin çok olduğu yerlerde kullanılır. İşçiliği kolaylaştırır. Spiral borular, metal ve yalıtkan gereçlerden yapılır. Metal olarak galvanizli çelik, kalaylı çelik ve izoleli çelikten yapılan çeşitleri vardır. Spiral boru çapları 9–11–14–18–26–32–37 mm olup, panolar için ayrıca pano spirali(ince ) ve pano spirali (kalın) olmak üzere 25–50–100 m boylarında kangal olarak üretilir.Çelik (Ştalpanzer) Boru: Yumuşak çelikten yapılan yalıtkanlı ve yalıtkansız çelik borular yerine daha çok galvanizli çelik borular tercih edilmektedir. Galvanizli çelik borular:Galvanizli dişsiz çelik boruGalvanizli dişli çelik boruGalvanizli çelik spiral boru şeklinde üretilmektedir.Galvanizli Dişsiz Çelik Boru: Galvanizli dişsiz çelik borular, genel kullanım amaçlı işçilik ve montaj açısından ekonomik borulardır. Boruların standart uzunlukları 3,05mve dış çapı 17,90–23,40–29,50– 44,20–55,80–73–88,90–101,60–114,30 Özel alaşımlı yüksek kaliteli çelikten imal edilmiş olup sıcak daldırma yöntemi ile galvanizlenmişlerdir. Borular, dişsiz olduklarından dolayı çok süratli bir şekilde montaj yapılabilir. Değişik aksesuarlar ve bükme aparatlarıyla şantiyede montaj sırasında elle bükme yapılabilir. Manşon, rakor ve diğer fitingler kullanmak için herhangi özel bir alet gerekmez. Boruların içi imalattan sonra temizlendiğinden ve kayganlaştırıcı özel bir madde ile kaplandığından dolayı kablo çekmek kolaylıkla süratli bir şekilde ve izolasyona (yalıtım) zarar vermeden yapılabilir. Bu borular, sadece kabloları mekanik zarardan korumakla kalmaz; aynı zamanda devrelerin elektromanyetik korumasını da yapar. Yangına ve dumana karşı içten ve dıştan koruma sağlayan en güvenli tesisat sistemidir. EMT boru tesisatı kullanıldığında ayrıca tesisat içerisinde topraklama hattı çekilmesine gerek yokturGalvanizli Dişli Çelik Boru: Her türlü ex -proof ve ağır hizmet tipine uygun elektrik tesisat borularıdır. Yüksek et kalınlığı ve konik diş sistemi sayesinde alev sızdırmazlık özelliğine sahiptirler ve şiddetli mekanik darbelere karşı koyabilirler. Her bir boru, 3.05 metre uzunlukta olup çapı 20,70-26,10-32,80-47,80-59,90-72,60-88,30-100,90-113,40-141,30168,30 mm olan her iki ucunda diş açılmış, bir ucunda plastik diş koruyucu ve diğer ucunda ise bir adet boruyu boruya ekleme mufuyla (caupling) sevk edilmektedir. Özel alaşımlı çelikten imal edilmiş olup sıcak daldırma yöntemi ile galvanizlenmiştir. Boruların içleri kabloların rahat ve zararsız bir şekilde çekilebilmesini sağlayacak şekilde çapaklardan arındırılmış ve kaydırıcı bir malzeme ile kaplanmıştır.Galvanizli Çelik Spiral Boru: Yüksek mekanik dirence ve aynı zamanda da bükülme özelliğine sahip borulardır. Özel alaşımlı çeliğin sıcak daldırma metoduyla galvanizlenmesiyle imal edilmiştir. Galvanizli çelik spiral boru 15–30–75 m boyunda, 15,50–23.30.28.07–35,05–49,50– 62,20–77,70–90,40–103,10–115,80 mm çapında imal edilmektedir. Daha çok asma tavan altında armatür montajında ve dahili uygulamalarda tercih edilen bu borunun montajı ve işlemesi çok kolaydır. 1.2. Buatlar Buatlar (ek kutusu), elektrik tesisatında iletkenlerin birbiri ile bağlantısının yapıldığı kutudur. Eklerin, buat dışında başka bir yerde yapılması yasaktır. Buat kullanım yerine göre farklı ölçülerde ve tiplerde olabilir. 1.2.1.Çeşitleri ve Standart Boyutları Buatlar kullanıldıkları tesisatın yapısına ve kullanıldıkları yere göre norm buat (derin), kare buat, tünel buat, kontralı buat, sıva üstü buat, antigron buat, dahili tip galvanizli çelik buat, harici tip buat, kondulet buat olmak üzere çeşitlere ayrılır. Norm Buat: Dairesel tip buat türüdür. Boruların giriş çapına göre buat boru girişleri de farklı çaplarda olur. Buatlar, boru giriş sayısı dikkate alınarak birden fazla (2–3–4) girişli olarak imal edilirler. Derinlik olarak 37 mm ve çap olarak 70 mm ebatlarında üretilmektedir. Kare Buat: Kare buat, tesisatta iletken bağlantısı çok olan yerlerde kullanılır. Örneğin; ana dağıtım noktalarında (kolon hatlarında, linye hattı başlangıcında, apartman dairelerindeki geçiş noktalarında…). Kare buatlar, 8×8, 10×10, 12×12, 15×15, 20×20, 26×12 mm’dir. Tünel Buat: Tünel buatlar, dairesel buat çeşidi olup boru girişleri kare buat girişinin aynısıdır. Boru girişi, buat üzerindeki dairesel kısımları kesici yardımı ile açarak yapılır. Buat derinliği 42 mm ve dış çap uzunluğu 80 mm dir. Kontralı Buat: Kontralı buatın yapısı tünel buata benzer. Yapı olarak tek farkı, alttan girişinin de olmasıdır. Buat derinliği 42 mm ve dış çap uzunluğu 80 mm’dir. Sıva Üstü Buat: Sıva üstü buatlar daha çok eski yapılarda görülmektedir. Günümüzde de sıva üstü tesisatlarda kullanımı mevcuttur. Buat çapı 52 mm ve derinliği 18 mm’dir. Antigron Buat: Nemli yerlerde kullanılır. Sıva üstü elektrik tesisatında kullanılır. Kare ve dairesel olmak üzere iki tipte üretilir. Dairesel olanları 70, 90 mm, 3 girişli ve4 girişli olarak üretilir. Antigron kare buatların boyutları 85×85, 100×100, 180×110 mm’dir. Dahili Tip Galvanizli Çelik Buat: Galvanizli çelik buatlar 1.6 mm kalınlıktaki galvanizli çelikten, tek bir parçadan preslenerek imal edilmiş olup en ağır şartlara göre dizayn edildiğinden yüksek mekanik dirence sahiptir. Galvanizli çelik boru tesisatında kullanılır. Harici Tip Buat: Harici tip buat, gri renk fırın boyalı dökme alüminyumdan imal edilmiş olup kesinlikle paslanmaz ve harici hava şartlarına karşı son derece dayanıklıdır. Sıva üstü tesisatta kullanılır. 102×102 ve 102×51 mm ebatlarında üretilmektedir. Kondulet Buat: Dökme alüminyumun gri epoksi fırın boya ile boyanmasıyla imal edilen tesisatta dirsek olarak dönüşlerde, kablo çekmede, tesisat içindeki kablolara ek yapmada ve bakımda kolaylık sağlamaktadır. 1/2¨ ile 1¨(inç) arasında değişik ebatlarda üretilmektedir. 1.3. Kasalar Elektrik tesisatında sıva altı tesisatta anahtar, priz gibi elemanların duvara sabitlenmesinde kullanılır. Sıva üstü tesisatta kanallarda özel imal edilmiş olan kasalar kullanılır. Elektrik tesisatında kullanılan kasalar, kullanılacağı yere göre değişik türde ve boyuttadırlar. 1.3.1. Standart Boyutları Elektrik tesisatında kullanılan kasalar, derinlik olarak 40–42–44–45–50–54–56–62–64 mm ve çap olarak 60–61–62–64–65–66 mm ölçülerinde üretilmektedirler. 1.4. Tavan ve Duvar Borusu Döşeme Şekil 1.1:Sıva altı tavan borusu döşemesi Şekil 1.2: Duvara boru yuvalarının açılışı4.1. Döşeme İşlem Sırası Proje kontrol edilerek gerekli boru, dirsek, buat, kasa temin ediniz.Tavan borusunu, inşaatın tavan betonu dökülmeden önce döşeyiniz (projeye göre).Duvar borusu döşemek için çekiç, çivi ve duvar kırıcı malzemeler ile boru, buat ve kasa yerlerini Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği dikkate alarak kırınız.(Projeye göre)Duvar borularını dirsek, buat ve kasa kullanarak duvara döşeyiniz.Boruyu duvara beton kullanarak sabitleyiniz.1.4.2.Döşemede Dikkat Edilecek Hususlar Tavan borusu döşenirken buat ve alıcı (lamba, vb.) dikkate alınarak döşenmelidir.Tavan borusu kesilirken ağzı düzgün olacak şekilde kesilmelidir.Kesme işlemi için kesici aletle boru etrafını bir defa dolanıp, kesik kısmın her iki tarafından boruyu bükerek iki parçaya ayırmak yeterlidir.Tavan borularının sert boru olmasına dikkat edilmeli ve tavan borusunun demir ile ezilmemesi için tahta takoz veya küçük düz taş kullanılmalıdır.Demir altına gelen kısımları takoz ile veya taş ile borunun yan tarafından muhafaza ederek konulmalıdır.Lamba bağlantı yerlerindeki boru ağzına harç girmemesi ve lamba donanım kısmının montajı için pater (tahta parçası) kullanılmalıdır.Tavan borusunun beton dökülürken hareket etmemesi için tahta takoz kullanılarak sabitlendirilmelidir.Duvar borularını döşerken binanın yıpranmamasına dikkat edilmelidir. Kıvrımın çok olduğu yerlerde spiral boru kullanılmalıdır.Boru döşenecek kısımları, geçecek boru sayısına göre düzgün olarak kırmalıyız.Duvar borusu döşenecek kısmı kırarken tuğla, briket ve taşların harç ile birleşen kısmı tercih edilmelidir.Duvarlara açılan kanallar yatay ve düşey konumda olmalıdır. Ayrıca borular bacalardan uzak tutulmalıdır.Boruları 90? dönüş yaptığında dirsek kullanılmalıdır.Duvar borusu döşeme işleminde sabitlemek için çimento ve özel çivi kullanılmalıdır. Çivi ile sabitlemede borunun ezilmemesine dikkat edilmelidir. Alçı kullanılmamalıdır.Borular, kanallara iyice gömülmelidir.Tavan borusu döşerken uzun hatlarda buat kullanılmalıdır.Boru birleştirme işleminde muf (boru ekleme gereci) kullanılmalıdır.1.5. Buatları Yerleştirmek 1.5.1. İşlem Sırası Buat yerlerini duvar kırma malzemeleri ile düzgün bir şekilde açınız.Buatları boru döşendikten sonra çimento kullanarak sabitleyiniz.1.5.2. Dikkat Edilecek Hususlar Boru bağlantısı fazla olan yerlerde kare buat kullanılmalıdır.Buatların tavan, kapı ve pencereden uzaklığı, Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği dikkate alınarak eşit uzaklıkta olmalıdır.Buat yerleştirme işleminde duvar içerisine fazla gömülerek sıva altında, az gömülerek sıva dışına çıkıntı yapmamasına dikkat edilmelidir.Buat içerisine harç girmemesi için buat kapağı veya kâğıt kullanılarak kapatılmalıdır.Buat sabitleme işleminde çimento kullanılmalıdır.1.6. Kasaları Yerleştirmek 1.6.1. İşlem Sırası Kasa yerlerini duvar kırma malzemeleri ile düzgün bir şekilde açınız.Kasaları boru döşendikten sonra çimento kullanarak sabitleyiniz.1.6.2. Dikkat Edilecek Hususlar Kasaların döşemeden uzaklığı Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği dikkate alınarak eşit uzaklıkta olmalıdır. Yan yana olan kasaların birbirine olan uzaklıklarına da dikkat edilmelidir.Kasa yerleştirme işleminde duvar içerisine fazla gömülerek sıva altında, az gömülerek sıva dışına çıkıntı yapmamasına dikkat edilmelidir.Kasa içerisine harç girmemesi için buat kapağı veya kâğıt kullanılarak kapatılmalıdır.Kasa yerleri, kullanımını engelleyecek şekilde kapı arkasında olmamalıdır.Ekonomik olması için buatlardan her bir kasaya boru geçişi yapılması yerine kasalar arası geçiş yapılmamalıdır.Kasa sabitleme işleminde çimento kullanılmalıdır.1.7. Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği Elektrik tesislerinde ancak yürürlükteki ilgili Türk Standartları’na uygun borular kullanılabilir.Bergman ve ştalpanzer borular, sıva üstünde ve sıva altında; peşel borular ise ancak sıva altında kullanılabilir.Yürürlükte bulunan ilgili Türk Standartları’na uygun plastik elektrik tesisat boruları yalnızca sıva altında kullanılabilir.Boruların ağzı çapaklı ve keskin köşeli olmamalıdır. İletkenlerin zedelenmemesi için boru uçlarına ağızlıklar takılmalıdır.Boruların iç çapı ile kıvrılma yarıçapı ve sayısı, gerekli sayıdaki yalıtılmış iletkenin zedelenmeden geçebileceği büyüklükte seçilmelidir. Seçme yapılırken iletkenlerin gerektiğinde değiştirileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.Borular, içlerine su girmeyecek ve toplanmayacak biçimde yerleştirilmelidir.Borular, kıvrıldıkları zaman kırılmamalı ve katlanma yerlerinden ya da dikiş yerlerinden açılmamalıdır.Bergman borular, boru çapına uygun penslerle kıvrılmalı; fakat boru içindeki yalıtım bozulmamalıdır.Peşel borular, özel dirseklerle kullanılmalıdır.Borulu tesislerde iletkenler, boru ve T parçaları içinde eklenemez. İletkenler ancak bağlantı kutuları (buatlar) ya da akım dağıtma kutuları içinde yalıtılmış klemenslerde eklenebilir.Kutuların içinde halka (simit) klemensler vb. kullanılmalıdır. Bu kutular kolaylıkla açılabilmeli ve yoklanabilmelidir.Peşel ve çelik boruların kutulara, anahtar ve priz kasalarına girdiği yerlerde boru ağızlarında iletkenler üzerindeki yalıtkanların zedelenmemesi için ağızlık (entül) takılması vb. tedbirler alınmalıdır.Peşel borulu tesislerde kullanılacak peşel kutuların iç çapı enaz 58 mm olacak ve bu kutularda dörtten fazla boru ile bağlantı yapılmayacaktır.Bir kattan öteki kata açıkta geçecek peşel, bergman ve PVC borular zeminden 80 cm yüksekliğe kadar mekanik etkilere dayanıklı olan metal borular içerisinde geçirilmelidir.Duvar üzerinde dirsekli boru kullanılarak yapılan yapı giriş hatlarında boru, duvardan en az 5 cm açıklıkta olmalıdır. Duvar arkasında kolay tutuşabilen gereçler bulunursa bu açıklık en az 30 cm olmalıdır. Boru ile duvar arasına en az 30 cm genişliğinde elektrik arkına dayanıklı bir levha yerleştirilirse yukarıdaki açıklıklar daha küçük tutulabilir. Bu şekildeki yapı giriş hatlarında da kolay tutuşabilen gereçlerin iletkenlere yaklaşmasını önleyici tedbirler alınmalıdır.Bu yerlerde yalnızca çok damarlı termoplastik kılıflı, yalıtılmış iletkenlerle metal olmayan borular içerisinde çekilen bir damarlı termoplastik yalıtkanlı iletkenler sıva altına tesis edilerek kullanılabilir.Boru iç çapları, tablo 1’e uygun olarak seçilmelidir.Anahtardan anahtar altı prize geçiş yapılamaz. Bu priz bulunduğu konum olarak bu adı almıştır. Anahtara ve anahtar altı prize gelen besleme iletkenleri normal olarak ayrı borular içinde çekilir.Sıva içinde ve altında çekilen hatlar, el ulaşma alanları dışında ve mekanik bakımdan korunmuş sayılırlar. Tavan ve duvar boşluklarından geçirilen hatlar, mekanik etkilere karşı ayrıca korunmalıdırlar. Sıva içinde ve altında çekilen hatlar, olabildiğince yatay ya da düşey olarak döşenmelidirler.Yapıların içerisindeki bacaların duvarları üzerinden herhangi bir elektrik tesisi geçirilmemelidir. Dökme ya da sıkıştırılmış betondan yapılan duvar, tavan ya da döşemelerin içinde ve betonarme demirlerinin üstünde ve altında ancak beklenebilecek zorlamalara dayanıklı termoplastik dış kılıflı iletkenler, çelik ya da termoplastik borular içinden geçirilen yalıtılmış iletkenler kullanılabilir. Toprak içinde ya da yapıların dışındaki içine girilemeyen kanallarda yalnızca yeraltı kabloları kullanılabilir.Sıva altına döşenecek borular, sıva işlemi sırasında dışarı gelmeyecek biçimde belli noktalarda tel ve çivilerle duvara tutturulmalıdır. Bu amaçla kesinlikle alçı kullanılmamalıdır. Sıva altındaki iniş boruları dik ya da yatay olarak döşenmeli ve kutuların anahtar ya da priz doğrultusunda bulunmasına dikkat edilmelidir.Prizler, dağıtım kutusu olarak kullanılamaz.Ekler, duvarlarda 60 mm derinlikte olmak şartıyla kasalarda; tavanlarda ise armatürde ve armatüre ilişkin elemanlarla gizlenmiş kutular (buatlar) içinde yapılmalıdır.Elektrik ve elektronik iç tesisat uygulama projeleri; yürürlükte bulunan kanun, yönetmelik ve EMO proje standartlarına uygun olarak hazırlanmalıdır. Projede kullanılan tüm elemanların yerleri, tam olarak belirtilecek ve en azından aşağıdaki standartlara uyulacaktır: Anahtarlar, zeminden 110 cm ve prizler, zeminden 40 cm yukarıda olacaktır.Tablolar, zeminden 200 cm ve buatlar, zeminden 220 cm yukarıda olacaktır.Yukarıdaki elemanlar, kapılardan 30 cm; duvar birleşim noktalarından ve pencerelerden 50 cm uzakta olacaktır. Tablo 1.1: NV (NYA) iletkenleri kullanılması durumunda gerekli en küçük boru çapları NOT:NV (NYA) kablo sembolleri değiştirilmiştir,yeni sembolleri-HO5V-U,HO7V-U,HO7V-Rİletkenlerin boru içindeki durumuNV(NYA)NV(NYA)NV(NYA)NV(NYA)Boru iç çapıİletken kesiti mm2Sıva altı mmSıva altı mmSıva altı mmSıva altı mm1,5141414182,5141414184141418266141826261014262632161426323225183232403518404050502640505070265050509532505050120325050—-1504050—-—-18540—-—-—- DÖŞEME ALTI BORU VE KANALI DÖŞEME 2.1. Yer Döşeme Altı Kanalları 2.1.1. Görevi Elektrik enerjisinin kanallar aracılığı ile tavan ve duvar yerine zeminden (taban) iletimini sağlayan kanal sistemine döşeme altı kanal sistemi denir. Döşeme altı kanal sisteminde ilk olarak beton kanal sistemi kullanılmaktayken, günümüzde teknolojinin gelişmesi ile daha farklı, ama kullanışlı bir kanal sistemi kullanılmaktadır. Modern ofis ve teknolojik bina tasarımlarının, maksimum esneklik ölçülerine imkân tanır şekilde yapılması gerekmektedir. Bu şekilde tasarlanan mekânlar, gelecekte oluşabilecek yer ve sistem değişikliklerine kolayca adapte olabilecektir. Döşeme kanal sistemi ile binanın iç kısmının mimarı yapısı bozulmamakla beraber çalışma ortamını da daha kullanışlı hâle getirmektedir. Kablo kanal sistemleri, çalışma ortamlarını kablo karışıklarından kurtararak estetik, güvenli ve emniyetli kablo dağıtımını sağlar. İş yerlerindeki çalışma alanlarının değişikliklerine ya da kapasite artışlarına kolaylıkla adapte olur. Sisteme ulaşım çok kolaydır. Gelecekteki gereksinimler, kanalların genişliği ve çıkış kutuların esnekliği sayesinde, kolaylıkla karşılanır. Dekorasyona dokunulmadan sistemin kapasitesi artırılır. Kanal sisteminin avantajlarını dikkate aldığımızda planlama kolaylığı, çok sayıda çıkış alınabilme, kolay ve hızlı kablo dağıtımı, sağlam konstrüksiyon (yapı), kablo dağıtımında esneklik, dekoratif görünüm, kolay ve fonksiyonel kullanım ve güvenli kablo dağıtımı gibi avantajları mevcuttur. 2.1.2. Yapıları ve Yardımcı Gereçleri Döşeme altı kanallar, yapılarına göre metal (galvaniz çelik) veya PVC esaslı plastik yapıda olabilirler. Metal kanallar, genellikle döşeme altında iki veya üç gözden oluşan bir yapıda, belli mesafelerde kablo çıkışları olacak şekilde döşenirler. Kablo çıkışlarının yapıldığı kısımlara buat adı verilir. Buatlar ya sadece kablo çıkışı olarak kullanılır ya da kabloların sonlandırılacağı prizlere monte edilebileceği bir yapıda dizayn (tasarım) edilir. Metal kanalların özellikle yarı açık kanalların kullanıldığı bölgeler ise genellikle yükseltilmiş döşeme altları ve alçaltılmış tavan alanlarıdır. Bu bölgelerde zemine veya tavana özel aparatlar ile monte edilerek kullanılırlar. Döşeme altı ve yükseltilmiş döşeme kablo kanal sistemleri, kablo dağıtımına kuruluş anında ve gelecekte olabilecek değişikliklere çözümler getiren, işletmede anında oluşabilecek ihtiyaçlara zemin oluşturan modüler bir sistemdir. Döşeme altı kanal sistemi, büyük sanayi atölyelerde( makinelerin yerleri duvardan uzak ve aynı mesafede olan) ve iş yerlerinde kurulum maliyeti fazla olup çalışma kolaylığı sağlayan kullanışlı bir sistemdir. Yükseltilmiş döşeme sistemi ve döşeme altı klimatizasyon, sistemin ana elemanları olup demonte bölmeler, alttan aydınlatma, elektrifikasyon ve yangın algılama söndürme sistemleri bu sistem içerisinde birlikte uygulanmaktadır. Döşeme altı kanal sisteminde zayıf akım, kuvvetli akım ve veri kabloları birbirinden ayrı olarak aynı kanal içerisindeki kanal gözlerinden ayrı olarak da çekilebilmektedir. Döşeme kanal sistemi, döşeme altı kanal ile yapılmakla beraber, zemin yüzeyinden balık sırtı döşeme kanal sistemi kullanılarak da döşeme işlemi yapılır. Balık sırtı kanal sistemine giriş, duvar kanalı ile yapılmaktadır. Döşeme altı kanal sisteminde kullanılan yardımcı gereçler şunlardır: Dağıtım döşeme plakası (yükseltilmiş döşeme), döşeme altı buat ve döşeme altı priz kutusu, sütun ve yükseltilmiş zemin kutusu, çıkış elemanı. • Dağıtım Döşeme Plakası (Yükseltilmiş Döşeme): Yükseltilmiş döşeme, bina betonarme tabanı üzerinde ikinci bir döşeme yüzeyi oluşturur. Aradaki boşluğun mekanik, elektrik, havalandırma tesisatlarına ait boru, kablo ve kanal gibi malzemeleri mekân içerisinde herhangi bir yıkma, yeniden yapma gibi zaman ve para kaybına yol açan inşaat işlerine gerek kalmaksızın istenilen noktaya hızla ulaştırılmasına olanak sağlayan bir yapı malzemesidir. Uygulama alanlarına bağlı olarak gerek statik elektriği deşarj edebilecek kadar iletken ve gerekse tamamı ile yalıtkan yükseltilmiş döşeme sistemi 600×600 mm ya da 600×400 mm ebatlarındaki yüksek yoğunluklu sunta özlü (720–750 kg/m3) ya da kompozit paneller ile tamamı galvanize çelik ayarlanabilir ayak ve kuşaktan oluşmaktadır. Yükseltilmiş döşeme panelleri uygulama alanlarına göre: Anti-statik PVCAnti-statik HPLLinolyumGranit ya da seramikAhşap ya da parke kaplı olarak üretilmektedir.Homojen PVC esaslı zemin kaplama malzemeleri tek tabakadan oluşan, yani aşınma tabakası olmayan ürünlerdir. Dolayısıyla üst yüzeylerinde bir koruma tabakası bulunmamaktadır. Üst yüzeyin korunması için herhangi bir kaplama bulunmaması hâlinde PVC yer kaplama malzemeleri, çevresel etkenlerden kolayca zarar görebilirler. Heterojen esaslı PVC yer kaplamaları, muhtelif katmanlardan oluşurlar. Koruma tabakası, darbelere sürtünmelere ve çizilmelere karşı öngörülmüştür. Dağıtım döşeme plakası montaj işleminden önce plaka ayaklarına zemindeki bozuklukları düzeltmek için yapıştırıcı sürülür. Kabloların döşeneceği ve buatın yerleştirileceği plakalar açılır ve döşeme işlemi yapılır. Yükseltilmiş döşemenin avantajları: Mekânlarda sonradan gerekebilecek değişiklere kolay adapte olabilmeyi sağlar.Bütün kablolama ve boru tesisatı, döşeme altından geçtiği için görüntü kirliliği önlenmiş olunur.Sonradan gerekebilecek tesisat değişikliklerinin kolayca gerçekleştirilmesini sağlar.Özellikle kauçuk kaplı olanlar yangına karşı dayanıklıdır.Anti-statik özelliği sayesinde statik elektriği deşarj eder.Modüler yapısı sayesinde uygulaması kolaydır, çabuk bir uygulama yapılabilir.Döşeme Altı Buat ve Döşeme Altı Priz Kutusu: Döşeme altı buatlar, prizlerin monte edildiği kısımdır. Buat kapağı, koruyucu kapak görevi yapar. Uygulamada kolaylık sağlayan bir uygulama çeşididir. Priz montajı için 6 adet priz yuvası vardır. Döşeme altı buatlar, zeminle aynı yüksekliktedir. Priz montaj işleminde priz çıkış kutusu ve priz kasası yükseltme adaptörü kullanılır. Priz kutusu, prizlerin yükseltilmesini sağlar.Döşeme altı kanal sisteminde ayrıca geçiş buatları da kullanılır. Geçiş buatı, yükseltilmiş tabandan kabloların geçmesine imkân verir. Merkezi dağıtım veya bürotik Sütun ve Yükseltilmiş Zemin Kutusu: Sütunlar, çalışma ortamında kolaylık sağlayan zemine dikey olarak oturtulan priz gruplarından oluşan bir yapıya sahiptir. Sütun ve bürotik bloklara girişler balık sırtı kanal, döşeme altı kanal ve döşeme altı boru aracılığı ile sağlanır.Kanal Sonlandırıcı: Yer döşeme altı kanal döşemesinde kanal sonlandırıcısı olarak kullanılır.Çıkış Elemanı ve Kanal Seviye Ayar Elemanı: Çıkış elemanları, patlamalı tip kanallarda kullanılan yardımcı gereçtir. Kanal döşeme uygulamasında seviye elemanı olarak kullanılır. Kanal seviye ayar elemanı, kanalların yükseklik seviye ayarında kullanılan yardımcı gereçtir. 2.1.3. Çeşit ve Standart Boyutları Döşeme altı kanallar kullanıldıkları yere göre: Balıksırtı kanalDöşeme altı kanal(düz tip)Döşeme altı kanal(patlamalı tip)Döşeme altı kanal(pencereli tip)Yarı açık kanal olarak çeşitleri mevcuttur. Döşeme altı kanalların standart boyutlarını dikkate alırken yüksekliği, kanal genişliği ve boyu dikkate alınır. Kanalların boyutları çok farklılık göstermekle beraber uygulamada en çok kullanılan kanal boyutları aşağıdaki gibidir: Yüksekliği: 30–40–60–80 mm Kanal göz genişliği: 80–100–120–150–160–200–250–240–300–400 mm Boyu: 1500–2000–2400–2500 mm Balıksırtı kanalın boyu 2 m ve boyutu 20×92 mm’dir 2.2.4. Döşeme Altı Borusu Döşeme 2.2.4.1. Döşeme İşlem Sırası Proje incelenerek gerekli araç-gereç teminini yapınız.Projenin döşenecek zemin üzerinde tespitini sağlayınız (Yükseltilmiş döşeme ya da beton döşeme altına)Termoplastik boru ile döşemede beton kırılacaksa mimari yapıyı bozmadan kırınız.Yer döşeme altı boru döşemesinde yükseltilmiş döşeme kullanılacaksa yükseltilmiş döşemenin buat ve priz kutusu kısımlarına gelen kısımları kesiniz.Boru ve buatların yerleştirmesi ve birbiri ile olan bağlantısını yapınız. 2.2.4.2. Dikkat Edilecek Hususlar Döşemede kullanılan boruların özelliklerine bakarak dayanımını kontrol ediniz.Boru ve buat bağlantılarını iyice sıkıştırarak kontrol ediniz.Düz boru yerine döşeme altında(beton altında) spiral boru kullanmayınız.Termoplastik boru ile döşeme yaparken zemine etki eden ağırlık dikkate alınmalıdır. Bu durum dikkate alınarak boru yerine kanal tercih edilmelidir.Beton kırma yerine termoplastik boru üzerine beton dökülerek termoplastik borunun dayanımını artırınız. 2.3. Yer Döşeme Üstünde Priz ve Anahtar Yerleşimi 2.3.1. İşlem Sırası Yer döşeme kanal ve boru döşemelerinde kanal ve boru döşeme işlemini yapınız.Kanal ve döşeme borusunun buat ile bağlantısını yapınız.Döşeme altı buat priz kasasını buat içine yerleştiriniz.Priz çerçevelerini, priz kasası içerisine monte ediniz.Buat çıkış kapağını monte ediniz.Yer döşeme sisteminde anahtar yerleşimini sütun üzerine yerleştiriniz. 2.3.2. Dikkat Edilecek Hususlar Yer döşemede prizlerin yerleştirildiği buatların seçimine dikkat ediniz.İhtiyaca en iyi cevap verecek sayıda priz kasası buat sayısını belirleyiniz.Sağlık açısından anahtarları zemindeki buat içerisine değil, sütun ve bürotik blok üzerine yerleştirilmesine dikkat ediniz. 2.4. Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği Hatlar, mekanik yıpranmalara karşı uygun yerlere döşenerek ya da elverişli örtü ve kılıflar kullanılarak korunmalıdır. El ile ulaşılabilen uzaklıklar içinde döşenen iletkenler, mekanik darbelere karşı her zaman koruyucu kılıflı olarak ya da boru içinde çekilmelidir (elektrik işletme yerleri ve kuvvetli akım hava hatları bu hükmün dışındadır ). İletkenlerin korunma biçimi, bağlantı yerlerinde de sürdürülmelidir. Sıva içinde ve altında çekilen hatlar, el ulaşma alanları dışında ve mekanik bakımdan korunmuş sayılırlar. Tavan ve duvar boşluklarından geçirilen hatlar, mekanik etkilere karşı ayrıca korunmalıdırlar. Sıva içinde ve altında çekilen hatlar, olabildiğince yatay ya da düşey olarak döşenmelidirler. Yapıların içerisindeki bacaların duvarları üzerinden herhangi bir elektrik tesisi geçirilmemelidir. Dökme ya da sıkıştırılmış betondan yapılan duvar, tavan ya da döşemelerin içinde ve betonarme demirlerinin üstünde ve altında ancak beklenebilecek zorlamalara dayanıklı termoplastik dış kılıflı iletkenler, çelik ya da termoplastik borular içinden geçirilen yalıtılmış iletkenler kullanılabilir. Toprak içinde ya da yapıların dışındaki içine girilemeyen kanalarda yalnızca yeraltı kabloları kullanılabilir. Döşeme geçişlerinde olduğu gibi, fazla tehlike söz konusu olan yerlerde iletkenler, sağlam bir şekilde tutturulmuş olan termoplastik boru, çelik boru ya da koruncaklar (mahfazalar) içinden geçirilmelidir. Yalnızca elektrik hatlarının çekilmesi için kullanılmayan, içine girilebilen kanallarda ve yapı aydınlıkları gibi yerlerde iletkenler ancak düzenli olarak yerleştirilirlerse ve zararlı etkilere açık olmazlarsa döşenebilirler. Dökme ya da sıkıştırılmış betondan yapılan duvar, tavan ya da döşemelerin içinde ve betonarme demirlerinin üstünde ve altında ancak beklenebilecek zorlamalara dayanıklı termoplastik dış kılıflı iletkenler, çelik ya da termoplastik borular içinden geçirilen yalıtılmış iletkenler kullanılabilir. Tavan aralarına tesis edilecek ve ayakaltı yerlerden geçecek tesis bölümleri, çelik boru içinden geçen antigron ve benzeri iletkenlerle ya da yeraltı kabloları ile yapılmalı, olabildiğince kutu vb. donatım gereçleri kullanılmamalıdır. Tahta gibi yanabilen yapı bölümleri üzerinde bulunan yapı bağlantı kutularının altına elektrik arkına dayanıklı levhalar konulmalıdır. Yapı bağlantı kutuları, kolay ulaşılabilir yerlere konulmalı ve bu yerlerin gerektirdiği biçimde suya ve dış etkilere karşı korunmuş tipte olmalıdır. Açık havada ve nemli yerlerde kullanılan yapı bağlantı kutuları, püskürtme suya karşı korunmuş tipte olmalıdır. Yeraltına döşenecek kablolar, sokak ve alanlarda en az 80 cm derinlikte gömülmelidir. Bu yerlerin dışında derinlik en az 60 cm olabilir. Bu derinlik, zorunlu durumlarda özel koruyucu tedbirler alınarak 20 cm dolayında azaltılabilir. Kablo kanallarının kanalı sağlam zeminli, düzgün ve taşsız olmalı, kablolar kum içinde ya da taşıayıklanmış toprak içinde kullanılmalıdır. Yağlı kabloların uçlarındaki başlıklar, yağ sızmayacak ve içlerine nem girmeyecek şekilde tesis edilmelidir. Yeraltı kabloları döşendikleri yerlerdeki kimyasal ve mekanik etkilere karşı korunmuş olmalıdır

Çrş, 06 Kas 2024

ELEKTRİK DİREKLERİ

Oluşturan

Uğur SAĞLAM

Yorumlar (0)

Arama Yap

Popüler Kategoriler

Elektrik

En Son Eklenen Blog

Yönetmelik ve Şartnameler

BORU VE BUATLAR

FULL EĞİTİM PAKETİ

ELEKTRİK DİREKLERİ

Oluşturan

Uğur SAĞLAM

Yorumlar (0)

Arama Yap

Popüler Kategoriler

Elektrik

En Son Eklenen Blog

Yönetmelik ve Şartnameler

BORU VE BUATLAR

FULL EĞİTİM PAKETİ

Emin Misin ? ?